Met veel genoegen presenteren wij u het Jaarverslag 2021 van de Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling van de provincie Noord-Holland, de ARO. Deze elfde editie is net als de voorgaande jaren uitgewerkt als een interactief magazine, waarin de ARO-adviezen uit 2021 in een breder perspectief zijn geplaatst.
Met onze jaarverslagen willen wij niet alleen een samenvatting geven van de plannen waarover is geadviseerd, maar ook meer informatie geven over de ARO, de ARO-leden en de manier waarop de adviescommissie in de praktijk adviseert. De jaarverslagen zijn terug te lezen op de website van de provincie Noord-Holland. Op de pagina van de ARO is praktische informatie terug te vinden, zoals de agenda’s en verslagen van de vergaderingen en eerder verschenen jaarverslagen.
In het nu voorliggende jaarverslag wisselen de ARO-leden van gedachten over ruimtelijke kwaliteit en het advies van de ARO, mede aan de hand van de plannen die in 2021 in de commissie aan de orde kwamen. Op elk van de drie pagina’s met de bijdragen van de ARO-leden is (onder een apart tabblad) ook informatie te vinden over de plannen die worden besproken, inclusief de bijbehorende ARO-adviezen en – voor zover bekend – de stand van zaken rondom deze plannen nadat erover is geadviseerd. Ook zijn de bij de plannen betrokken gemeenteambtenaren gevraagd om een korte reactie op de ARO-advisering. Een aantal reacties is onder de besproken plannen opgenomen.
Zoals gebruikelijk speelt de Leidraad Landschap en Cultuurhistorie van de provincie een belangrijke rol bij de advisering door de ARO-leden. De Leidraad geldt als handreiking voor de inpassing van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in het landschap en als basis voor de advisering over ruimtelijke kwaliteit.
De plannen die in 2021 aan de ARO zijn voorgelegd en de adviezen hierover zijn geanalyseerd. We kijken daarbij onder meer naar het aantal adviezen per vergadering, de aard van de plannen en het aantal plannen per gemeente. Klik hieronder om de analyse te bekijken. In totaal werden 16 plannen door de ARO beoordeeld, waarvan een aantal meerdere keren. Het merendeel (11 plannen) betrof woningbouwontwikkelingen. Daarnaast werden ook een plan voor een zonnepark, een stroomverdeelstation, een bedrijventerrein, een hotel en een bezoekerscentrum besproken. Een voorzichtige conclusie is dat er meer aandacht is voor ruimtelijke kwaliteit in de plannen, maar dat er vooral op de aspecten biodiversiteit en duurzaamheid nog veel winst valt te behalen. Daar heeft de ARO herhaaldelijk op gewezen.
Analyse ARO-advisering 2021
In dit onderdeel van het jaarverslag analyseren we de plannen die in 2021 aan de Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling (ARO) zijn voorgelegd. We kijken daarbij onder meer naar het aantal adviezen per vergadering, de aard van de plannen en de adviezen en het aantal plannen per gemeente en per regio.
Vergaderingen
De adviezen van de ARO gaan over de ruimtelijke kwaliteit van ontwikkelingen in het landelijk gebied. Het advies van de ARO wordt in principe geformuleerd tijdens plenaire vergaderingen op het provinciehuis te Haarlem. Vanwege de Coronacrisis hebben de vergaderingen in 2021 online plaatsgevonden. De adviezen komen tot stand tijdens een bespreking met de betrokken gemeente, de initiatiefnemer en het betrokken ontwerpbureau. Op basis van de informatie die tijdens de discussie aan bod komt, formuleert de voorzitter een eindoordeel. De secretaris van de ARO tekent de conclusie en het verslag van de bespreking op. De secretaris is afkomstig uit de ambtelijke organisatie van de provincie Noord-Holland. De ARO heeft een onafhankelijk voorzitter. Secretaris en voorzitter hebben geen rol in de discussie.
Per jaar zijn er 7 tot 8 vergaderingen. Het aantal plannen dat wordt besproken varieert sterk. Of een plan al dan niet aan de commissie wordt voorgelegd hangt ten eerste af van de ontwikkelingen bij de gemeenten en ten tweede van de ambtelijke beoordeling van ruimtelijke kwaliteit bij de provincie. Voorafgaand aan ARO-agendering maakt de provinciale ambtelijke organisatie een inschatting van de ruimtelijke impact van het project. In 2021 hebben 7 vergaderingen plaatsgevonden.
Aantal adviezen
In totaal werden in 2021 22 adviezen over 16 concrete plannen uitgebracht. Een aantal plannen is meerdere keren besproken of was in 2020 al een keer behandeld. Bij 7 adviezen ging het om een tweede behandeling, in één geval om een derde behandeling. Het aantal plannen is vergelijkbaar met het adviesjaar 2020 (15 plannen). Het aantal behandelingen is groter: 22 versus 15.
Van de 100 adviezen (2e en 3e behandeling van plannen niet meegeteld) die ambtelijk zijn gegeven (Ambtelijk advies Ruimtelijke Kwaliteit) zijn 16 plannen beoordeeld als relevant voor de ARO. In 14 gevallen zijn ze ook daadwerkelijk aan de ARO voorgelegd. De andere 2 plannen zijn om meerdere redenen uiteindelijk niet naar de commissie gegaan of zijn voor wat betreft de behandeling doorgeschoven naar 2022. Daarnaast zijn 2 plannen voorgelegd aan de ARO waarover in 2020 als was geadviseerd om ze voor te leggen.
De ARO is middels een presentatie geïnformeerd over de ontwikkelingen en de rol van de provincie met betrekking tot klimaatadaptatie.
Aard van de adviezen
De adviezen van de ARO kennen wat betreft de aard van het advies verschillende niveaus. De ARO geeft in sommige gevallen alleen aanbevelingen mee over een plan, zonder zich kritisch of positief uit te spreken. Het betreft vaak plannen in een vroeg stadium van planvorming. De ARO kan ook instemmen met een plan en geeft dan een positief advies. De ARO geeft bij een positief advies altijd aanbevelingen mee. Als er grotere twijfels zijn over een plan is de ARO kritisch in haar advies – en in een enkel geval negatief – en geeft dan aanbevelingen mee over hoe een plan kan worden verbeterd voor wat betreft de ruimtelijke kwaliteit. Bij grotere twijfels kan de ARO de initiatiefnemer vragen om het plan na aanpassing nogmaals voor te leggen aan de ARO. Bij een tweede behandeling van plannen is in vrijwel alle gevallen sprake van een flinke verbeterslag en daardoor een positiever advies van de commissie (zie overzicht van plannen en ARO-adviezen).
Onderwerp behandelde plannen
11 van de 16 behandelde plannen in 2021 waren woningbouwplannen. Daarnaast gingen twee plannen over voorzieningen voor (duurzame) energie (een zonnepark en een onderstation). Twee plannen waren recreatie-gerelateerde ontwikkelingen: een hotelontwikkeling en de ontwikkeling van een bezoekerscentrum. Ten slotte is ook één plan voor een bedrijventerrein behandeld. Dit laatste plan is in 2021 drie keer besproken.
Locatie van de plannen: ensembles Leidraad
De Leidraad Landschap en Cultuurhistorie (2018) diende als basis voor de advisering. In de Leidraad is Noord-Holland ingedeeld in samenhangende landschappelijke eenheden: ensembles. De plannen die aan de ARO zijn voorgelegd zijn verspreid over de verschillende ensembles. De woningbouwplannen betreffen de ensembles West-Friesland Oost (2), West-Friesland Midden (1), Waterland (1), Noord-Kennemerland (1), Aalsmeer-Uithoorn (4) en Het Gooi (2). De plannen voor het zonnepark en het stroomverdeelstation betreffen resp. het ensemble Haarlemmermeerpolder en Zijpe- en Hazepolder. Het besproken plan voor het hotel ligt in ensemble Wormerland-Oostzaan en het bezoekerscentrum in ensemble Schermer-Beemster. Het bedrijventerrein betreft het ensemble West-Friesland Midden.
Betrokken gemeenten
Met drie plannen is de gemeente Aalsmeer het vaakst bij de ARO geweest. Gooise Meren was goed voor twee plannen. De gemeenten Heemskerk, Haarlemmermeer, Purmerend, Wormerland, Opmeer, Medemblik, Amstelveen, Beemster, Enkhuizen, Koggenland en Schagen dienden elk één plan in.
Bestuurlijke regio’s
Kijkend naar de bestuurlijke regio’s zijn de plannen als volgt verdeeld:
Overzicht plannen en ARO-adviezen 2021
Meer over de ARO
De taak van de provincie is onder meer om ervoor te zorgen dat mensen op een zo prettig mogelijke manier kunnen wonen, werken en recreëren in Noord-Holland. Dit doet de provincie door bij te dragen aan een passende invulling van de leefomgeving: een leefomgeving mét ruimtelijke kwaliteit. In de Omgevingsvisie NH2050 is dit als volgt verwoord: Ruimtelijke ontwikkelingen zijn passend bij de waarden, de karakteristiek en het draagvermogen van het landschap. De provincie weegt zorgvuldig af welke ruimtelijk-economische ontwikkelingen op welke plek en op welke wijze ontwikkeld kunnen worden. Ruimtelijke kwaliteit is hierbij het uitgangspunt.
De Adviescommissie Ruimtelijke Ontwikkeling (ARO) is één van instrumenten waar de provincie Noord-Holland over beschikt om de ruimtelijke kwaliteit te behouden en te versterken. De ARO is een onafhankelijke commissie die adviseert over de ruimtelijke kwaliteit van nieuwe ontwikkelingen, die impact hebben in het landelijk gebied. De ARO gebruikt de provinciale Leidraad Landschap en Cultuurhistorie als uitgangspunt voor haar advies. Zowel de Leidraad als de ARO zijn verankerd in de Omgevingsverordening NH2020, die met ingang van november 2020 van kracht is en de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV) heeft vervangen (zie artikel 6.59: Ruimtelijke kwaliteitseis ingeval van een nieuwe ruimtelijke ontwikkeling in het landelijk gebied).
De ARO vergadert zeven tot acht keer per jaar, waarbij zij over meerdere plannen in gesprek gaat met de initiatiefnemers. Deze vergaderingen zijn openbaar. De agenda’s en verslagen staan op de website van de provincie Noord-Holland. Ook zijn op die pagina de eerdere jaarverslagen van de ARO terug te vinden en is een overzicht opgenomen van alle plannen waarover de ARO vanaf eind 2010 tot nu toe heeft geadviseerd, gesorteerd per gemeente.
Leden en voorzitter
De leden van de ARO zijn deskundigen op het gebied van landschap, stedenbouw en cultuurhistorie. Daarnaast is ook bijzondere kennis op de terreinen planeconomie, biodiversiteit, water, landbouw en circulaire economie in de ARO vertegenwoordigd. De ARO bestond in 2020 uit de volgende leden:
- Peter de Ruyter, landschapsarchitect
- Ellen Marcusse, stedenbouwkundige
- Irmgard van Koningsbruggen, deskundige cultuurhistorie en architectuurhistoricus
- Ingeborg Thoral, stedenbouwkundige en landschapsarchitect
- Klaas Jan Wardenaar, landschapsarchitect en ecoloog
- Pieter Veen, landschapsarchitect
- Sjef Jansen, bioloog en landschapsecoloog
- Wiebke Klemm, landschapsarchitect en specialist duurzaamheid
Voorzitter van de ARO is Han ter Heegde, burgemeester van de gemeente Gooise Meren.
Meer informatie over de ARO-leden vindt u in dit jaarverslag op de pagina’s waar de plannen en ARO-adviezen worden besproken.
